در متون کتاب مقدس مانند انجیل اسمی از صندلی آورده نشده است. حتی در اثر ۳۰ هزار خطی هومر یونانی هم اثری از نام صندلی نیست. در نمایش‌نامه‌ی هملت که در سال ۱۵۹۹ میلادی نوشته شده است، باز هم چیزی به نام صندلی دیده نمی‌شود. اما در اواسط قرن نوزدهم روند داستان کاملا متفاوت می‌شود. به‌طوری که در یکی از آثار چارلز دیکنز به نام خانه‌ی متروک حدود ۱۸۷ بار به نام صندلی اشاره می‌شود. در این مدت زمان چه تغییری می‌تواند ایجاد شده باشد؟

با تمام ویژگی‌های دوست‌داشتنی صندلی، این اختراع به ظاهر مفید ضررهایی هم برای سلامتی ما به همراه دارد. از طرفی بشر امروز همان‌طور که نمی‌تواند از آلودگی هوا اجتناب کند، قادر به کنار گذاشتن صندلی هم نیست. در حال حاضر صندلی‌ها در همه‌جا وجود دارند؛ از دفاتر اداری گرفته تا قطارها، کافه‌ها، رستوران‌ها، اتومبیل‌ها، سالن‌های کنسرت، سینما‌ها، بیمارستان‌ها و منازل، شاهد حضور صندلی‌ها هستیم. مطمئنا وجود صندلی‌ها یکی از نشانه‌های دوره‌ی کنونی زمین‌شناسی یا همان آنتروپوسین است. در واقع ظهور صندلی به دلایلی چون تغییر در مد، سیاست، سبک کاری و راحت‌طلبی روی داده است.

تاریخچه‌ی ظهور صندلی

اولین صندلی‌ها در دوران اولیه‌ی مدرن (سال‌های ۱۵۰۰ تا ۱۸۰۰ میلادی) روی کار آمدند و به نظر می‌رسد که محبوبیت آن‌ها در طول دوران انقلاب صنعتی شکل گرفت. قبل از قرن هجدهم هم صندلی به راحتی قابل دسترس بود اما اکثریت مردم اقبالی به آن نداشتند. حتی دوران امروز هم تحمل نشستن بر روی صندلی‌های چوبی سخت و گرانقیمت گذشته، کار آسانی نیست. با این حال، نوآوری به فرهنگ نشستن هم راه پیدا کرد و این مد جدید از دربار سلطنتی فرانسه شروع به محبوب شدن کرد.

چندین قرن پیش، داشتن صندلی نشان از ثروت و طبقه‌ی بالای اجتماعی افراد داشت. در اولین صفحه‌ی کتاب شاه لیر شکسپیر، پادشاه در هنگام ورود روی صندلی نشسته است و این صندلی توسط خدمتکاران حمل می‌شود. البته در دنیای امروز هم صندلی نوعی نماد جایگاه بالای افراد شناخته می‌شود. به‌عنوان مثال، بالاترین دستاورد حرفه‌ای در یک محیط آکادمی این است که فرد صاحب صندلی مخصوص شود. در زبان انگلیسی به فردی که مدیریت جلسه را بر عهده می‌گیرد Chair می‌گویند که معادل واژه ی صندلی است. ضمن این که رییس یک شرکت به عنوانChairman شناخته می‌شود؛ از طرفی، این حقیقت در تمام جهان پذیرفته شده که بهترین صندلی هر سازمان متعلق به رییس آن مجموعه است.

فراگیر شدن صندلی

پس از وقوع انقلاب فرانسه، استفاده از صندلی فراگیرتر شد و تغییرات آهسته در الگوی کاری افراد شکل گرفت. پیش از این، اکثریت شغل‌ها در دوره‌ی ویکتوریا به‌عنوان کار بدنی یا کارخانه‌ای بودند. تا پایان قرن نوزدهم، موج دوم انقلاب فناوری به راه افتاد و نوآوری‌هایی مانند ماشین تحریر، تلگراف و استفاده از انرژی برق گسترش پیدا کرد و به دنبال آن، بازار کار هم شروع به تغییر کرد. کارمندان دفتری اداره‌جات اولین گروه شغلی بودند که به سرعت با این تغییرات همراه شدند. آمار سرشماری سال ۱۸۵۱ میلادی نشان می دهد که در آن زمان، جمعیتی کم‌تر از ۴۴۰۰۰ نفر به کار اداری مشغول بودند. در طی دو دهه این رقم به ۹۱ هزار نیروی کار اداری افزایش پیدا کرد. امروزه، کارکنان پشت میز نشین اکثریت نیروی کار را تشکیل می‌دهند.

در طول قرن بیستم، فعالیت‌های نشستنی دیگری به سبک زندگی ما اضافه شد. خواندن رمان در قرن نوزدهم محبوبیت فراوانی پیدا کرد و با ورود سینما، رادیو و تلویزیون، فعالیت‌های اوقات فراغت شکل بی‌تحرک‌تری به خود گرفت. اخیرا هم بازی‌های رایانه‌ای، رسانه‌ها و دیگر سرگرمی‌های نمایشی ما را به نشستن تشویق می‌کند. بنابراین انسان عصر آنتروپوسین برای انجام فعالیت‌های مدرن خود به صندلی‌اش نیاز دارد.

مضرات صندلی نشینی

سبک زندگی مدرن با کمک صندلی باعث شده است که به یک‌جا نشستن و بی‌تحرکی عادت کنیم. تحقیقات انجام‌شده توسط بنیاد قلب بریتانیا نشان داده است که ما ۹.۵ ساعت از زمان خود را بی‌تحرک سپری می‌کنیم. این بدان معنا است که حدود ۷۵ درصد از زمان ما در حالت غیرفعال به‌سر می‌شود. طبیعی است که این مسئله مشکلاتی را برای ما به همراه دارد.

بافت‌های نرم و سخت بدن ما از این منطق پیروی می‌کنند: یا از ما استفاده کن یا ما را از دست بده! عضلات و استخوان‌های ما نسبت به استفاده‌ی زیاد یا بی‌تحرکی، واکنش نشان می‌دهند. به این ترتیب نوع فعالیت بدنی ما مشخص می‌کند که استخوان ما محکم‌تر یا سست‌تر شوند و عضلات ما قوی‌تر یا ضعیف‌تر باشند. نشستن طولانی مدت روی صندلی باعث می‌شود که بیشتر عضلات کمر حالت خود را از دست بدهند و ستون فقرات ما ضعیف‌ شود. به همین دلیل کمردرد اولین عامل معلولیت در جهان امروز شناخته شده است.

از آنجا که در عصر آنتروپوسین زندگی می‌کنیم، می‌توانیم خودمان را در طبقه‌ی انسان آنتروپوسینی در نظر بگیریم. در دوران پارینه سنگی یاپالئولیتیک، بشر اغلب اوقات در دوران کودکی جان خود را از دست می‌داد. خشونت و جراحت از علل شایع مرگ‌ومیر افراد آن زمان بود. این در حالی است که انسان مدرن امروز به علت اختلالات متابولیکی مانند دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی و بعضی از سرطان‌های مرتبط با بی‌تحرکی جان خود را از دست می‌دهد.

طی پژوهشی که در سال ۲۰۱۲ انجام شد، اثر بی‌تحرکی روی ۷۸۱۳ زن مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد زنانی که بیش از ۱۰ ساعت در حالت نشسته قرار دارند دارای تلومرهای کوتاه‌تری هستند. تلومرها در واقع سرپوش‌های انتهای رشته‌های DNA هستند که از آن محافظت می‌کنند و نوعی شاخص پیری سلولی نیز در نظر گرفته می‌شوند. بی‌تحرکی این افراد باعث شده بود که از نظر بیولوژیکی بدن آن‌ها ۸ سال پیرتر از سن واقعی‌شان باشد. در این میان، مطالعات دیگر نشان می‌دهد که تمرینات کوتاه ورزشی نمی‌تواند این بی‌تحرکی را جبران کند.

این مطالعات و بسیاری از نتایج دیگر بیانگر این واقعیت هستند که باید در مورد علاقه و وابستگی خود به صندلی‌هایمان تجدیدنظر کنیم!